کد مطلب:28360 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:27

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

آيا مي توان گفت وضعي كه ما الان در آن بسر مي بريم سرنوشت ما بوده وخودمان نمي توانستيم از پيش آمدن آن جلوگيري كنيم؟

مسأله قضا و قدر، همان مشيّت الهي است كه در نظام هستي، هر چيز را با محاسبه دقيق و معين به طور قانون مند و سازوار در چارچوب نظام علت و معلول قرار داده است. شناخت صحيح مشيت خداوند و خواست انسان، مبتني برداشتن تصور صحيح از مشيت خداوند در نظام جهان و انسان است. ترديدي نيست كه هيچ رخدادي در جهان جز به مشيت خداوند اتفاق نمي افتد. برگي كه از درخت ساقط مي شود و يا كاري كه از انسان سر مي زند هر دو به مشيت خداوند است. اما چگونگي جريان مشيت در اين دو تفاوت دارد؛ زيرا انسان تفاوتي عمده واساسي با ديگر موجودات دارد و آن اينكه داراي اختيار است. به عبارت ديگر خداوند خواسته است كه انسان مختار باشد و به اختيار خود بتواند كاري را انجام دهد. بر اين اساس اختيار انسان در طول مشيت و قضا و قدر خداوند است؛ يعني، خداوند خواسته كه انسان توان خواستن و انتخاب كردن را داشته باشد. از همين رو اگر شما علت ها و عوامل كاري را كاملا فراهم و بر آن اقدام كرديد، آن واقعه اتفاق خواهد افتاد؛ مثلا اگر آتش، بنزين و اكسيژن را در كنار هم قرار داديد، قطعاً انفجار رخ خواهد داد. اين همان نظام متقن و تخلف ناپذير هستي است. حال زماني كه اسباب و علل كاري را فراهم مي سازيد و آن كار صورت مي پذيرد. آيا بدون شك مشيت الهي صورت گرفته است؟ مسلماً اين چنين نيست، ولي مشيت خدا چيزي زايد بر در دسترس قرار دادن همان اسباب و علل و تأثير بخشي به آن نيست. در مورد انسان هم مشيت او بر آزاد و مختار بودن انسان است. بنابراين فعاليت هاي ارادي انسان جبرا از او صادر نمي شود و مستند به خواست آزاد خود اوست. در عين حال به مشيّت الهي نيز استناد دارد؛ به اين معنا كه اگر تكوينا نمي خواست چنين بشود، به او آزادي و اختيار نمي داد و مانند ديگر اجزاي طبيعي در مسير واحدي انسان را به حركت در مي آورد. از اين جاست كه مي بينيم برخلاف پندار برخي از متكلمين و مستشرقين، اسلام قائل به مشيت و تقدير الهي است، اماتقدير به اين معنا هرگز مستلزم جبر نيست. {V(براي توضيح بيشتر ر . ك : انسان و سرنوشت ، شهيد مطهري)V}